Mạch môn hay mạch môn đông là một loại thảo dược quý và được sử dụng khá nhiều trong các bài thuốc y học cổ truyền do có tác dụng tốt đối với sức khỏe con người. Cùng tìm hiểu rõ hơn về loại thảo dược này cũng như những công dụng và lưu ý khi dùng của nó trong bài viết dưới đây nhé!
1. Đặc điểm cây Mạch môn (Mạch môn đông)
Cây được biết đến với tên gọi khác là mạch đông, cây lan tiên.
1.1. Cây Mạch môn là gì?
Mạch môn có tên khoa học là Ophiopogon japonicus Wall.
Cây thuộc họ Hành Convallariaceae.
Đặc điểm thực vật:
- Mạch môn là một loại cỏ sống lâu năm, có thể cao 10 - 40cm. Rễ chùm, có những chỗ phát triển thành củ.
- Lá mọc từ gốc, dài và hẹp giống như lá lúa mạch, mép lá hơi có răng cưa, cuống có bẹ. Do lá giống với lá lúa mạch và vào mùa đông vẫn xanh tươi nên cây còn được gọi là mạch đông.
- Hoa mọc thành chùm trên một cán dài 10 - 20cm. Màu sắc hoa thay đổi từ trắng tới tím nhạt.
- Quả mọng có màu tím đen nhạt, đường kính khoảng 6mm, bên trong có từ 1 đến 2 hạt.
Theo một số tài liệu, loại thảo dược này có nguồn gốc từ Nhật Bản, được sử dụng làm cảnh và ứng dụng trong các bài thuốc chữa bệnh. Ở nước ta, cây mọc hoang và cũng được trồng khá nhiều, phổ biến ở các vùng như Hưng Yên, Hà Nội, Bắc Giang, Hà Nam…
1.2. Dược liệu Mạch môn
Dược liệu Mạch môn chính là phần rễ củ của cây Mạch môn đông, có hình thoi, màu vàng nhạt, hơi trong, dài khoảng 1 - 1,5cm.
Dược liệu thường được thu hái vào tháng 6 - 7 hàng năm ở những cây được 2 - 3 năm tuổi để đảm bảo dược tính. Mỗi gốc thu được rất nhiều củ. Chọn những củ già, loại bỏ các rễ con, rồi rửa sạch đất cát, đem phơi khô, tước bỏ lõi trước khi dùng.
Theo quan điểm của Y học cổ truyền dược liệu này có vị ngọt, hơi đắng, tính hàn, quy vào các kinh tâm, phế, vị. Có tác dụng thanh tâm nhuận phế, hóa đàm chỉ ho, dưỡng vị sinh tân, thanh nhiệt giải độc nên hay được sử dụng trong các trường hợp ho lao, ho ra máu, khô miệng, táo bón...
1.3. Thành phần hóa học
Một số hoạt chất chính trong dược liệu có thể kể đến như:
- Chất nhầy
- Saponin, axit amin, vitamin A
- Beta sitosterol, stigmasterol, ruscogenin, ophiopogonin
- Đường
2. Tác dụng của Mạch môn
Mạch môn là dược liệu được sử dụng khá phổ biến trong các bài thuốc Đông y do có nhiều tác dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Cùng tìm hiểu những tác dụng ấy là gì nhé.
2.1. Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Kết quả nghiên cứu của trường Đại học Y học cổ truyền, Thượng Hải, Trung Quốc cho thấy các hoạt chất trong mạch môn có thể làm giảm tình trạng kháng insulin của cơ thể - nguyên nhân gây đái tháo đường type 2. Ngoài ra, chúng còn kích thích tuyến tụy tăng tiết insulin vào trong máu, từ đó điều hòa và ổn định đường huyết.
Không chỉ vậy, dược liệu này còn bảo vệ và hạn chế các tổn thương của các mạch máu tại cầu thận, ức chế sự hình thành của các tổ chức xơ hóa tại thận, từ đó phòng ngừa những biến chứng thận cho bệnh nhân tiểu đường.
2.2. Trị ho
Với tác dụng nhuận phế, hóa đàm chỉ ho, thảo dược này được sử dụng phổ biến trong các trường hợp khó thở, ho lâu ngày không khỏi, ho do thay đổi thời tiết…
Bài thuốc trị ho: 16g mạch môn đông; 8g bán hạ; 4g mỗi loại đảng sâm, cam thảo, đại táo, gạo nếp sao vàng, đem rửa sạch, sắc nước uống. Ngày 1 thang chia làm 3 lần uống trong ngày.
2.3. Chữa tắc tia sữa
Các mẹ bị tắc tia sữa có thể sử dụng mạch môn để điều trị.
Bài thuốc: Mạch môn bỏ lõi tán nhỏ, 10 - 12g mỗi lần. Sừng tê giác mài với rượu 4g. Sử dụng khoảng 2 - 3 lần sẽ thấy hiệu quả rõ rệt.
2.4. Thanh nhiệt giải độc
Nước mạch môn có thể được sử dụng để giải khát, trị nóng trong, khô miệng.
Dùng củ mạch môn bỏ lõi, rửa sạch rồi sao khô, sau đó đem hãm nước uống hàng ngày.
2.5. Trị táo bón
Mạch đông có tác dụng kích thích tiêu hóa, có thể sử dụng để điều trị táo bón.
Bài thuốc trị táo bón: Mạch đông, sinh địa mỗi loại 12g, huyền sâm 8g. Rửa sạch, sắc với 400ml nước đến khi còn 200ml. Uống ngày 3 lần trước bữa ăn 20 - 30 phút.
2.6. Trị suy tim, huyết áp thấp
16g dược liệu phối hợp với 6g ngũ vị tử và 8g nhân sâm hoặc 16g đảng sâm để điều trị các trường hợp suy tim ra mồ hôi nhiều, mạch nhanh, huyết áp hạ.
2.7. Hỗ trợ điều trị các trường hợp chảy máu cam, thổ huyết
Nước cốt mạch môn kết hợp với mật ong giúp hỗ trợ điều trị chảy máu cam, thổ huyết.
Cụ thể bài thuốc như sau: 500g mạch đông bỏ lõi, rửa sạch, nghiền nhuyễn bằng máy xay, rồi lọc lấy nước cốt. Thêm 1 - 2 thìa mật ong, chia làm 2 lần uống trong ngày. Dùng tới khi triệu chứng suy giảm thì dừng lại.
2.8. Điều trị chảy máu chân răng
Uống và súc miệng bằng nước mạch môn có thể giải quyết tình trạng chảy máu chân răng. Thêm vào đó, tình trạng đau nhức nướu, ăn không tiêu cũng được cải thiện.
Ngoài những công dụng đã nêu trên, Mạch môn còn được sử dụng trong nhiều bài thuốc khác nhằm hỗ trợ điều trị các bệnh như: các bệnh liên quan đến động mạch vành; đau đầu; hay hồi hộp; lo âu; tinh thần tán loạn;...
3. Cách sử dụng Mạch môn chữa bệnh tiểu đường
Mạch môn đã được chứng minh có tác dụng tốt trong hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường cũng như phòng ngừa các biến chứng tại thận ở đối tượng bệnh nhân này. Vậy sử dụng loại thảo dược này như thế nào? Cùng tham khảo một số bài thuốc dưới đây nhé.
Bài thuốc 1: Kết hợp với nhục thung dung và sinh địa
Bạn cần chuẩn bị 20g sinh địa, mạch môn khô; 12g nhục thung dung, đem rửa sạch, sắc lửa nhỏ với 200ml nước cho đến khi còn khoảng 100ml thì dừng lại. Ngày 1 thang, chia làm 2 lần, uống trong ngày.
Bài thuốc 2: Phối hợp nhiều vị thuốc
12g mỗi vị mạch môn, hoàng kỳ, bạch linh, cát căn, nhân sâm, ô mai; 8g thiên hoa phấn; 4g cam thảo. Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang, chia làm 3 lần trước bữa ăn 1 giờ.
4. Lưu ý khi sử dụng Mạch môn
Có một số điều bạn cần lưu ý khi sử dụng loại dược này để đảm bảo an toàn và có hiệu quả:
- Tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng và tuân thủ đúng về liều lượng, cách dùng các bài thuốc từ loại dược liệu này.
- Những người đang bị tiêu chảy, tỳ vị hư hàn không được sử dụng mạch môn.
- Bệnh nhân bị phế, vị nhiệt không nên dùng thảo dược này.
- Cần kiên trì sử dụng do dược liệu thường có tác dụng chậm và lâu dài. Hiệu quả của bài thuốc tùy theo cơ địa của mỗi người.
- Chọn mua dược liệu ở những cửa hàng uy tín, đảm bảo chất lượng.
Hy vọng với những thông tin trên, bạn đọc đã hiểu rõ hơn về mạch môn, tác dụng cũng như lưu ý khi sử dụng loại dược liệu này. Hãy chia sẻ bài viết cho nhiều người nếu thấy hữu ích bạn nhé. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết.
Mọi câu hỏi của bạn có liên quan đến bệnh tiểu đường và Viên thìa canh vui lòng gọi đến hotline 0859 696 636 để được tư vấn ngay nhé.
Tin liên quan
Bạn biết không? Để điều trị bệnh tiểu đường hiệu quả người bệnh phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, điều chỉnh ăn uống và tích cực tập thể dục thể thao. Trong đó, xu hướng mới hiện nay khi sử dụng thuốc Tây điều trị tiểu đường là phối hợp thêm các dược liệu có tác dụng cải thiện bệnh tiểu đường, bởi những lý do sau:
- Dược liệu an toàn cho sức khỏe, rất ít gây tác dụng phụ và có thể sử dụng lâu dài.
- Khi phối hợp sẽ thúc đẩy tiến triển hỗ trợ điều trị bệnh nhanh hơn.
- Dược liệu, các sản phẩm từ dược liệu dễ tìm, cách dùng đơn giản và giá rẻ.
Theo đó, có nhiều dược liệu có công dụng hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường như dây thìa canh, khổ qua, giảo cổ lam,… Những dược liệu này đều được dùng phổ biến và giúp cải thiện rất tốt.
Hiện nay nhờ tiến bộ của công nghệ chiết xuất dược liệu, từ thảo dược dây thìa canh đã sản xuất thành công sản phẩm Viên uống Dây thìa canh, rất tiện lợi cho người sử dụng và giúp hỗ trợ cải thiện bệnh tiểu đường hiệu quả.
CÔNG DỤNG
- Hỗ trợ giảm đường huyết
- Hỗ trợ hạn chế nguy cơ biến chứng của đái tháo đường.
ĐỐI TƯỢNG SỬ DỤNG
- Người tiểu đường tuýp 1, tuýp 2
- Người có đường huyết cao, tiền đái tháo đường.
Số ĐKSP: 3836/2019/ĐKSP
Giấy phép quảng cáo Số: 2004/2020/XNQC-ATTP
* Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.
