Củ nghệ và những bài thuốc hay được lưu truyền

Mục lục [ Ẩn ]

Củ nghệ là gia vị nấu ăn quen thuộc của nhiều vùng văn hóa, không chỉ thế, chúng còn có nhiều tác dụng to lớn đối với sức khỏe. Vậy cụ thể, nghệ là cây gì, công dụng, và cách sử dụng dược liệu này như thế nào? Mời Quý bạn đọc cùng tìm hiểu với chúng tôi nhé.

Hiện nay, trên thị trường có hai loại nghệ phổ biến là nghệ vàng và nghệ đen. Đúng như tên gọi, chúng có màu của củ hoàn toàn khác nhau:

Nghệ vàng: Tên khoa học là Curcuma longa L, thuộc họ Gừng (Zingiberaceae). Củ của loài này có màu vàng nhạt đến vàng cam.
Nghệ đen: Tên khoa học là Curcuma zedoaria, cũng thuộc họ Gừng (Zingiberaceae). Củ của loài này có màu tím.

Hai loại trên đều được sử dụng nhiều trong y học cổ truyền, với các tác dụng khác nhau. Và trong bài viết này chúng ta đề cập tới cây nghệ vàng.

1. Đặc điểm của nghệ

Dưới đây là một vài thông tin thú vị về loại dược liệu này. Mời bạn đọc tham khảo cùng chúng tôi nhé.

1.1. Cây nghệ là gì?

Đặc điểm thực vật

Cây nghệ vàng là thực vật thân cỏ, chiều cao từ 60 - 100cm. Thân rễ của cây phình thành củ, có hình trụ hoặc hình hơi dẹt, khi bẻ hoặc cắt ngang thân rễ sẽ có màu vàng cam sẫm.

Lá có hình trái xoan, thon nhọn ở hai đầu lá và hai mặt đều nhẵn. Kích thước lá có thể dài tới 45cm và rộng tới 18cm. Ở phần cuống lá có bẹ.

Hoa mọc thành cụm, các cụm hoa mọc lên từ giữa lá và có hình nón thưa. Lá bắc hữu thụ có đầu tròn, màu xanh lục nhạt, khum hình máng rộng. Lá bắc bất thụ thì có màu hơi tím nhạt và kích thước hẹp hơn. Quả nang 3 ngăn và mở bằng 3 van. Hạt có áo hạt.

Nơi phân bố

Cây nghệ được trồng nhiều ở các nước nhiệt đới như Ấn Độ, Trung Quốc, Indonesia, Campuchia, Lào,...

Ở Việt Nam, loại cây này được trồng ở khắp nơi trên đất nước ta. Nó thường được các gia đình trồng ngay trong vườn nhà để sử dụng làm gia vị và làm thuốc.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến

Cây sẽ được thu hoạch vào mùa thu. Sau khi thu hoạch, cây sẽ bị cắt bỏ thân và rễ chỉ giữ lấy phần củ.

Củ được sử dụng làm dược liệu. Củ sau khi thu hoạch sẽ được đem đi phơi nắng hoặc sấy khô để bảo quản được lâu. Ngoài ra, có thể chế biến thành dạng bột mịn, phơi hoặc sấy khô. Đây cũng là dạng dược liệu được sử dụng phổ biến nhất.

>> Xem thêm: Cam thảo đất và 8 tác dụng bất ngờ với sức khỏe

1.2. Dược liệu Khương hoàng

Trong y học cổ truyền, củ nghệ vàng được gọi là dược liệu Khương hoàng. Chúng được hình thành từ phần rễ của cây nghệ vàng, có hình trụ tròn và được chia thành nhiều nhánh khác nhau.

Bên ngoài vỏ củ có màu nâu xám và vân ngang sẫm màu. Bên trong có màu vàng tươi. Củ tươi có mùi thơm nhưng hơi nồng, vị cay. Sau khi phơi khô, củ sẽ có sự chuyển màu rõ rệt.

Dược liệu khương hoàng có vị cay, đắng, tính ấm; quy vào các kinh Tỳ và Can.

Công năng chủ yếu của khương hoàng là chỉ thống, sinh cơ, hành khí, phá huyết. Vị thuốc khương hoàng chuyên chủ trị các chứng:

Đau tức sườn ngực, khó thở, kinh nguyệt không đều, bế kinh.
Phụ nữ đau bụng sau sinh do sản dịch chưa sạch hết.
U huyết hoặc kết hòn cục do sang chấn.
Viêm loét dạ dày - tá tràng, các vết thương lâu liền miệng.

1.3. Thành phần hóa học

Trong củ nghệ, các nhà khoa học đã phân tích được các hoạt chất như sau:

0,3% Curcumin: Đây là chất tạo nên màu vàng của củ. Curcumin có dạng các tinh thể màu nâu đỏ, ánh tím, chúng không tan trong nước mà tan trong các dung môi như rượu, ete, clorofom.
1 - 5% Tinh dầu: Giúp cho củ có mùi thơm

Ngoài ra, trong củ còn có canxi oxalat, chất béo, tinh bột, nước, một số chất vô cơ.

>> Xem thêm: Top 15 cây thuốc chữa tiểu đường tốt nhất hiện nay

2. Tác dụng của củ nghệ

Ngoài công dụng làm gia vị và “mỹ phẩm” chăm sóc da thì củ nghệ vàng còn được sử dụng làm dược liệu chữa bệnh. Chúng có khá nhiều tác dụng tốt với sức khỏe. Cụ thể:

2.1. Hỗ trợ điều trị tiểu đường

Hoạt chất curcumin trong củ nghệ đã được ghi nhận là có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường. Chúng giúp giảm đường huyết trong máu, đồng thời ngăn ngừa các biến chứng tổn thương thần kinh hay đục thủy tinh thể của bệnh tiểu đường.

Ngoài ra, dược chất curcumin còn có khả năng phòng ngừa bệnh đái tháo đường ở những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh.

2.2. Chữa bệnh dạ dày

Từ xa xưa, các thầy thuốc đã sử dụng loại gia vị này để làm giảm đau dạ dày và hỗ trợ điều trị các bệnh viêm loét dạ dày - tá tràng, hỗ trợ điều trị rối loạn tiêu hóa.

Ngày nay, khoa học đã chứng minh được Curcumin có củ giúp chữa bệnh dạ dày bằng cách:

Ức chế và tiêu diệt vi khuẩn HP - một trong các nguyên nhân gây viêm loét dạ dày.
Làm giảm các yếu tố tấn công dạ dày: Giảm tiết dịch vị, giảm tiết pepsin.
Tăng các chất bảo vệ niêm mạc dạ dày như tăng bài tiết mucin trong dịch vị, tăng nitric oxide trong dịch nhầy.

Dưới đây là hai bài thuốc dùng củ nghệ (khương hoàng) để chữa bệnh dạ dày:

Bài thuốc thứ nhất: Khương hoàng 10g, Cam thảo 3g, Ô dược 5g. Rửa sạch dược liệu, sắc uống.
Bài thuốc thứ hai: Bột Nghệ 120g, Canxi gluconat ( hoặc Tricanxi phosphat) 100mg, Cao ban long 30g (18 – 19% là nước), Mật ong 20g xoa tròn thành viên. Uống trước bữa ăn, 2 - 3 viên/lần x 2 lần/ngày.

2.3. Hỗ trợ giảm cân

Củ nghệ có tác dụng hỗ trợ giảm cân rất hiệu quả. Bởi hoạt chất curcumin trong loại củ này có tác dụng giải độc, thúc đẩy quá trình trao đổi chất diễn ra nhanh hơn và cải thiện hệ tiêu hóa.

Mặt khác, các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng chất curcumin còn giúp ngăn chặn sự hình thành các mô mỡ mới và đốt cháy cả những vùng mỡ lâu ngày. Vì vậy, chị em nên kiên trì sử dụng dạng bột trước bữa ăn 15 - 30 phút, trong vòng 2 - 3 tháng để thấy tác dụng giảm cân thần kỳ của chúng.

2.4. Trị nám

Do có chứa chất chống oxy hóa và một số thành phần có khả năng chống viêm, củ nghệ giúp làm sáng da và trị nám khá hiệu quả.

Cách trị nám bằng nghệ tươi rất dễ thực hiện, bạn cần làm theo các bước sau:

Đem nghệ rửa sạch, giã nhuyễn, sau đó ngâm cùng rượu và cho vào nồi nhỏ.
Đun hỗn hợp trên cho đến khi sệt, rồi đổ hỗn hợp ra chén và để nguội dần.
Rửa sạch mặt, thoa hỗn hợp lên da mặt kết hợp xoa bóp nhẹ nhàng bằng đầu ngón tay quanh khu vực da bị nám.
Để yên tầm 25 phút sau đó rửa sạch lại da mặt.

2.5. Trị mụn, trị sẹo

Trong củ nghệ có chất kháng khuẩn, kháng viêm. Vì vậy, thoa nó lên vết mụn sẽ giúp thu lỗ nhỏ chân lông, làm dịu vùng da bị mụn, cũng như giảm bớt tình trạng mụn trứng cá và một số vết sẹo khác do mụn gây ra.

2.6. Hỗ trợ điều trị nhiều bệnh da liễu

Củ nghệ được sử dụng nhiều để hỗ trợ điều trị các bệnh da liễu như:

Bệnh vẩy nến: Nghệ có tính chống oxy hóa và chống viêm rất tốt. Chúng giúp giảm tái phát bệnh vẩy nến và hạn chế một số triệu chứng khác của bệnh vẩy nến.
Bệnh ghẻ: Người dân Ấn Độ đã sử dụng loại gia vị này để điều trị bệnh ghẻ từ khá lâu và nhận được nhiều kết quả khả quan.

Ngoài ra, nó còn hỗ trợ điều trị về da liễu khác như bệnh chàm, rụng tóc, liken phẳng,....

2.7. Chống Alzheimer

Curcumin chứa trong củ nghệ có tác dụng trong chữa trị bệnh Alzheimer, do chúng có giúp làm chậm quá trình hình thành loại protein có tên beta amyloid trong não - đây là protein gây bế tắc và giết chết những tế bào của não.

Ngoài các tác dụng trên, loại dược liệu này còn giúp: Hỗ trợ điều trị viêm khớp; ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư; giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch,...

Bài nên xem

Viên uống Dây thìa canh - Dược liệu vàng hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

3. Cách sử dụng nghệ chữa bệnh tiểu đường

Có nhiều cách sử dụng củ nghệ để chữa bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, có hai cách được sử dụng phổ biến nhất đó là:

Uống tinh bột nghệ vàng: Cho 2 - 3 muỗng cà phê tinh bột nghệ vào cốc nước ấm và khuấy đều. Sử dụng mỗi ngày.
Uống tinh bột nghệ với mật ong: Cho 2 - 3 muỗng cafe tinh bột nghệ vào khoảng 100mL nước ấm, cho thêm mật ong để dễ uống hơn. Mỗi ngày uống từ 2 - 3 lần. uống trước bữa ăn.

4. Lưu ý khi sử dụng nghệ

Nghệ có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe nhưng việc khi sử dụng quá liều sẽ gặp một số tác dụng phụ như:

Tăng nguy cơ bị sỏi thận ở người nhạy cảm: Trong nghệ có khoảng 2% oxalat. Khi cơ thể hấp thụ quá nhiều oxalat dễ gây ra bệnh sỏi thận, nhất là ở những người cơ địa nhạy cảm hoặc người đang mắc bệnh sỏi thận.
Gặp phải một số triệu chứng về tiêu hóa như đầy hơi, trào ngược acid trong dạ dày và tiêu chảy.
Nhức đầu và buồn nôn, nóng gan, vàng da.
Rối loạn chuyển hóa sắt và gây thiếu sắt ở các bệnh nhân mẫn cảm.
Phát ban da do dị ứng bột nghệ.

Do đó, để đạt được hiệu quả cao nhất trong quá trình sử dụng loại dược liệu này, bạn cần phải lưu ý các điểm sau:

Khi sử dụng để hỗ trợ điều trị bệnh, cần kiên trì sử dụng nhưng với liều lượng thích hợp.
Không dùng cho phụ nữ có thai hoặc các chị em bị bệnh sản hậu mà không phải do nhiệt ứ.
Người đang dùng thuốc kháng acid để trị trào ngược dạ dày thực quản thì không nên dùng vì chúng sẽ làm giảm tác dụng của thuốc.
Người bị bệnh thiếu máu không dùng.
Bệnh nhân bị tiểu đường và/hoặc huyết áp, sỏi thận cần trao đổi kỹ với bác sĩ hoặc người có chuyên môn trước khi sử dụng.
Người sắp thực hiện phẫu thuật không được dùng. Do nghệ có khả năng chống đông máu do đó gây nguy hiểm cho người bệnh.
Nên pha bột với nước ấm và mật ong hoặc tiêu đen để tăng cường khả năng hấp thu chúng.
Không uống khi quá đói tránh giảm tác dụng.

5. Một số cách chế biến nghệ

Là một vị thuốc dân gian có nhiều tác dụng trong điều trị bệnh và làm đẹp, củ nghệ đã được người dân chế biến theo nhiều cách khác nhau để tiện sử dụng mà vẫn đạt được hiệu quả trị bệnh.

5.1. Nghệ mật ong

Ngoài tác dụng hỗ trợ điều trị đau dạ dày, nghệ và mật ong làm thành viên hoàn còn giúp làm mịn da, rất tốt cho phụ nữ sau sinh.

Chuẩn bị nguyên liệu:

200g tinh bột nghệ vàng
200mL mật ong nguyên chất
Lọ thủy tinh khô, sạch và có nắp đậy
Tinh bột nghệ để làm lớp áo ngoài.

Cách làm:

Bước 1: Cho tinh bột nghệ vàng vào một bát lớn, từ từ đổ mật ong vào, vừa đổ mật ong vừa dùng thìa khuấy. Lưu ý, điều chỉnh nghệ và mật ong sao cho hỗn hợp có độ kết dính vừa phải, không quá nhão hay quá đặc.

Bước 2: Trộn và bóp đều hỗn hợp để có độ dẻo cần thiết. Nếu muốn nhanh hơn và hỗn hợp mịn hơn, bạn có thể cho hỗn hợp vào cối để giã.

Bước 3: Vo hỗn hợp thành từng viên tròn, to bằng đầu ngón tay út hoặc to hơn một xíu. Vo xong thì lăn ngay vào khay đã rải sẵn một lớp tinh bột nghệ, việc này giúp các viên không bị dính vào nhau và giúp viên khô nước.

Bước 4: Cho các viên hoàn vào máy sấy hoặc để khô tự nhiên, nhưng không được phơi nắng trực tiếp vì sẽ làm giảm đi lượng curcumin có trong tinh bột.

Bước 5: Khi viên hoàn đã khô, bạn cho chúng vào hũ thủy tinh đã rửa sạch và để khô, sau đó đậy kín nắp và bảo quản ở nơi thoáng mát, tốt nhất là để trong ngăn mát của tủ lạnh.

Với cách làm như trên, viên nghệ mật ong có thể dùng trong 5 - 6 tháng, do đó, các bạn hãy ước chừng để tránh làm quá nhiều.

Cách sử dụng:

Với viên có kích cỡ bằng đầu ngón tay út thì người bệnh dùng từ 10 - 15 viên/ngày, viên to hơn thì nên giảm số lượng lại.
Uống vào buổi sáng hoặc uống trước bữa ăn từ 15 - 20 phút. Đối với những người bị mất ngủ, có thể uống trước khi ngủ 2 - 3 giờ, sẽ giúp cải thiện giấc ngủ rất tốt.
Uống với nhiều nước, để viên nén có thể hòa tan và mang lại công dụng tối đa.

5.2. Nghệ ngâm rượu

Chuẩn bị:

2kg nghệ tươi: Chọn củ già, có màu vàng sậm
3 - 4 lít rượu trắng
1 bình thủy tinh to, khô, sạch và có nắp đậy.

Cách làm:

Bước 1: Rửa sạch củ nghệ, cạo vỏ, giã nhỏ và bỏ vào trong bình thủy tinh. Có thể cắt củ tươi thành từng lát mỏng.
Bước 2: Đổ rượu trắng cho tới khi ngập mặt nghệ. Ngập khoảng 2 đốt tay là vừa.
Bước 3: Đậy kín nắp rồi đào một lỗ ở trong vườn để hạ thổ rượu.

Khi ngâm ta cần lưu ý một số yếu tố như sau:

Nếu không có vườn thì có thể để hũ rượu nghệ ở nơi thoáng mát.
Cần để bình rượu ít nhất 3 tháng 10 ngày thì mới sử dụng được.
Rượu thành phẩm có màu vàng sậm, không bốc mùi khó chịu hay bị đóng váng

Cách sử dụng:

Vệ sinh sạch sẽ vùng da cần điều trị, sau đó lấy một miếng bông dày thấm vào rượu, rồi thoa đều lên khắp cơ thể. Đặc biệt nên thoa kỹ vào vùng đùi, bụng những vùng có nhiều mỡ thừa.
Phụ nữ sau sinh nên thoa 2 lần mỗi ngày, vào buổi sáng và buổi chiều. Dùng liên tục từ 2 - 3 tháng là rượu nghệ sẽ cho tác dụng tốt.
Kết hợp với vài động tác mát xa để rượu thẩm thấu tốt hơn.
Phụ nữ sinh thường có thể sử dụng loại rượu này sau khi sinh 5 ngày, người sinh mổ phải chờ tới khi vết mổ bắt đầu lành mới được sử dụng.

6. Một số câu hỏi thường gặp

Có rất nhiều câu hỏi mà người bệnh đặt ra trong quá trình sử dụng nghệ để chữa bệnh. Dưới đây là những thắc mắc phổ biến nhất.

Uống nghệ với mật ong lâu dài có tốt không?

Uống nghệ và mật ong thường xuyên vừa bổ dưỡng, lại vừa giúp an thần và làm lành vết loét dạ dày. Vì thế hoàn toàn có thể dùng bài thuốc này lâu dài.

Ăn nghệ tươi hàng ngày có tốt không?

Bên trong củ tươi vẫn còn nguyên phần tinh dầu, chất xơ cũng như những chất không tốt cho cơ thể. Vì vậy, ăn củ tươi hằng ngày sẽ không tốt với cơ thể, thay vào đó, bạn có thể sử dụng tinh bột nghệ để thay thế.

Cách bôi nghệ tươi vào vết thương?

Củ nghệ có tính sát trùng và giúp làm lành sẹo. Tuy vậy, bạn không được thoa vào vết thương hở, mà chỉ nên chúng khi vết thương đã kéo da non.

Cách bôi nghệ vào vết thương bằng cách sau: Rửa sạch củ tươi, sau đó dùng dao sạch cắt thành lát và áp vào vết thương.

Ăn nghệ tươi có nóng không?

Nghệ là vị thuốc quý nhưng nếu sử dụng không đúng liều lượng thì có thể gây nổi mụn, bị nhiệt và nóng trong, do nó có tính nóng. Vậy nên, chúng ta chỉ nên uống nghệ tươi 1 lần/1 ngày vào mỗi buổi sáng, sau khi ngủ dậy.

Ngoài ra, để đạt kết quả tốt nhất, ta cũng nên kết hợp với chế độ ăn nhiều rau xanh và uống đủ nước, cũng như thường xuyên tập thể dục thể thao.

Nghệ là gia vị phổ biến thường được sử dụng để thêm vào các món ăn nhằm tăng hương vị. Tuy nhiên, nếu muốn dùng nó như một vị thuốc thì bạn cần trao đổi với bác sĩ hoặc người có chuyên môn để được hướng dẫn cụ thể nhé.

Mọi câu hỏi của bạn có liên quan đến Bệnh tiểu đường và Viên thìa canh vui lòng gọi điện đến hotline 0859 696 636 để được tư vấn ngay.